De Morgen. maart 2022
Een gemiddeld kind gebruikt in zijn of haar leven zo’n vijfduizend luiers. Dat is een enorme berg afval én een aanslag op de portemonnee. Dus hoe jonger je kind zindelijk is, des te beter?
Een baby die al uit de luiers is: het klinkt ideaal, maar is het ook realistisch? “Een collega van mij heeft naar eigen zeggen een dreumes van vijftien maanden die volledig zindelijk is”, vertelt een moeder.
“Onze dochter is nu negen maanden en los van het milieu en de kosten, lijkt het me voor haar ook fijner om zonder luier rond te kruipen. Mijn schoonmoeder vindt het onzin, volgens haar zijn baby’s daar helemaal nog niet klaar voor. Toch wil ik het wel een kans geven. Hoe pak ik dat aan?”
“Ze kan haar baby zeker op het potje zetten om kennis te laten maken met de plas- en poeproutines. Luiers zijn nuttig, maar je moet er op tijd mee stoppen”, zegt professor Alexandra Vermandel, hoofddocent bij de Universiteit Antwerpen en coördinator van de Klein Bekken Kliniek van Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA).
Zij doet al vijftien jaar onderzoek naar zindelijkheid en schreef het Handboek zindelijkheid. “Vergeleken met de jaren zestig zijn kinderen in Europa een jaar tot anderhalf jaar later zindelijk. En dat is niet omdat de kinderen zijn veranderd, maar omdat de omstandigheden zijn veranderd.”
OUDERS STARTEN VAAK LAAT MET ZINDELIJKHEIDSTRAINING
Zo zijn de moderne luiers comfortabeler. Een kind vindt het wel gemakkelijk, want het voelt amper dat het nat is. Daarnaast steken ouders minder tijd en aandacht in zindelijkheidstraining, met als gevolg dat menig kind vlak voordat het naar school gaat nog een luier draagt.
Vermandel: “Ouders lijken een angst te hebben ontwikkeld om vroeg met zindelijkheidstraining te beginnen, terwijl wetenschappers ervan overtuigd zijn dat het juist goed is, op voorwaarde dat je het kind niet forceert of straft. Los van de milieucatastrofe is het veel fijner voor het kind en het kan problemen voorkomen als obstipatie of langdurig bedplassen.”
Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen tussen de 18 en 30 maanden de fysiologische, cognitieve en emotionele ontwikkeling doormaken die nodig is voor zindelijkheidstraining. Ook Debby Mendelsohn, psycholoog en auteur van het boek Zindelijk maken is kinderspel, vindt dat ouders vaak erg laat starten.
“Een dreumes zindelijk krijgen is mogelijk. Rond de leeftijd van een jaar is een uitstekend moment om je kind regelmatig op het potje te zetten. Het kost wel tijd en liefdevolle aandacht, maar de voordelen zijn groot.”
Zij geeft veel training aan ouders en pedagogisch medewerkers over zindelijkheid. Passief afwachten tot je peuter aangeeft dat het op het potje wil, zal niet helpen. Begin met je kind na het eten op het potje te zetten. “Zo’n 70 procent van de peuters ontlast zich binnen een kwartier na het eten, dus dan is er grote kans dat er wat gaat gebeuren”, zegt Vermandel. Je moet tijd maken, geduld hebben, je kind laten imiteren en kijken of je aan je kind kunt zien dat het moet plassen of een grote boodschap doen.
DROOG BLIJVEN IS IETS ANDERS DAN ZINDELIJK ZIJN
Met negen maanden beginnen is een goed moment, wat later kan ook. Het is wel een voorwaarde dat het kind kan zitten, want een kind moet wennen aan het potje. “Neem het mee in je dagelijkse routine”, zegt Mendelsohn. “En maak er wat leuks van door bijvoorbeeld een verhaaltje te lezen als je kind op het potje zit. Hoe jonger je kind eraan went, hoe beter het is. Natuurlijk zullen er ongelukjes gebeuren en zal je kind soms niet willen. Dat is helemaal niet erg. Zorg dat het motiverend blijft.” Zodra je dreumes iets op het potje doet, benoem je dat natuurlijk en reageer je positief.
Mendelsohn vindt het vreemd dat er zo weinig aandacht is voor het vroeg beginnen met zindelijkheidstraining. “Terwijl ouders en pedagogisch medewerkers erg enthousiast zijn als ze merken hoe leuk het is en hoe goed het gaat als ze ermee bezig zijn.”
Vermandel benadrukt dat droog blijven iets anders is dan zindelijk zijn. “Soms zeggen ouders dat hun kind al vanaf een jaar zindelijk is. Ouders lezen de signalen van hun kind goed en zetten het regelmatig op het potje, waardoor een luier misschien niet meer nodig is. Maar een kind is pas echt zindelijk als het zelf aangeeft dat het moet plassen of zijn behoefte doen of naar het potje gaat. Dat kan al voor het tweede levensjaar.”